Linux Kurulumu

1. Giriş

Linux, UNIX'in 80x86 makineleri için tamamen ücretsiz olarak dağıtımı
yapılan bir türevidir. Şu an için çok geniş bir program yelpazesine,
ki bunlara X Window, Emacs, TCP/IP baglantıları da dahil, sahiptir. Bu
belge sizin daha önceden Linux hakkında bilgi sahibi olduğunuz düşünülerek
hazırlanmıştır.

2. Donanım Gereksinimleri

Bu konuda geniş bilgiyi yukarıda verilen adreslerden alabileceğiniz Linux
Donanım-NASIL belgesinde bulabilirsiniz. Donanım ihtiyacı kısaca söyle
özetlenebilir: Bir 386SX den Pentium'a kadar herhangi 80x86 uyumlu ISA,
EISA veya VESA yerel veri yolunun kullanan bir makine (şimdilik) işinizi
yapar. Şu an için IBM PS/2 bilgisayarlarda kullanılan Microchannel (MCA)
mimarisi desteklenmiyor. Birçok PCI veri yolu desteklenmektedir (daha
fazla bilgi için Linux PCI NASIL belgesine bakınız). Matematik işlemcisine
ihtiyaç duyulmamakla beraber sisteminizde matematik işlemci olması
işlerinizi (örneğin X-term) hızlandıracaktır.

REB (Rasgele Erişimli Bellek,RAM) konusunda ise şunlar söylenebilir:En az
4MB'a ihtiyacınız olacaktır. Teknik açıdan Linux 2MB bellek ile de
çalışabilir ancak çoğu program (kurulum aşamasında dahi) 4MB isteyecektir.
Tabii ne kadar çok belleğiniz olursa o kadar da rahat işleyeceğinizi de
unutmayın. Özellikle de X-Window kullanmayı düşünüyorsanız sisteminizde en
az 8, ideal (şimdilik) olarak da 12MB bellek bulunması iyi olacaktır.

Birçok Linux uygulamasını çalıştırabilmek için AT-standart denetleyicisi
ile bir sabit diske ihtiyacınız olacaktır. Şu anda tüm MFM, RLL ve IDE
sürücu ve denetleyicileri desteklenmektedir. Ayrıca birçok SCSI sürücü ve
bağdaştırıcı (adapter) da desteklenmektedir. Bu konuda daha fazla bilgiyi
Linux SCSI-NASIL belgesinde bulabilirsiniz.

Disket sürücu olarak 5.25" kullanabilirsiniz ama bugün çoğu programların
kurulum ve işleme aşamasında 3.5" disket sürücüsü gerekmektedir. 5.25"
disket sürücüler sadece Linux'un kurulumu ve de bakımı için yeterli
olabilir.

Ayrıca sabit diskinizde bol miktarda boş alan da gereklidir. Bu rakam
kullanmayı düşündüğünüz programlara değişiklik gösterir. Birçok programlar
kurulum aşamasında 40 ile 80MB arası bir sabit disk boşluğu gerektirir. Bu
alan program, takas dosyası, kullanıcılar için gerekli boşluğu ve diğer
gerekli dosyalari içermektedir.

Linux'u 10MB bir disk boşluğu ile çalıştırabilirsiniz ama 100MB'lık bir
disk boşluğu Linux'u hakkını vererek kullanmanız için yeterlidir.
İleride bu konuya tekrar değinilecektir.

Linux diğer işletim sistemleri ile de çalişacaktır; hatta Linux'ten DOS
dosyalarına erişip bazı programlarını çalıştırabilirsiniz. Kısaca
diskinizi bölümlerseniz Linux diğer işletim sistemleri ile bağımsız bir
şekilde çalışabilir. Linux,Windows 3.1 gibi başka bir işletim sistemine
ihtiyaç duymaksızın çalışabilir. Bu konulara daha sonra detaylı olarak
değinilecektir.

Monitör için de Hercules, CGA, EGA, VGA, veya SVGA ekran kartlarından
birini kullanabilirsiniz. Başka bir deyişle DOS altında işleyen bir ekran
kartı Linux altında da mutlaka işler. Ancak X-Window çalıştırmayı
düşünüyorsanız bazı kısıtlamalarla karşılaşacaksınız. Bu konu Linux
XFree86-NASIL belgesinde ayrıntılı olarak anlatılmaktadır.

Başka bir deyişler Linux'un minumum kurulum gereksinimleri herhangi bir
MS-DOS veya MS-Windows sisteminden fazla olmayacaktır (özellikle de
Windows-95'ten). 386 veya 486,4MB'lık bir sistem ile Linux'unuzu rahatça
çalıştırabilirsiniz. Bugüne kadar edinilen deneyimlere göre Linux 386/16
MHz hızda bile rahatça çalıştırılabilmektedir. Tabii X-Window veya yoğun
işlem gerektiren işlerinizde bu rakamlar yetersiz kalacaktır.

Yine de ne kadar güçlü bir sisteminiz olursa o kadar rahat
çalışabilirsiniz.

3. Linux'un temini



Bu bölümde Linux'un hangi kaynaklardan elde edilebileceği üzerinde
durulacaktır.


3.1. Linux dağıtımı hakkında



Linux'u kurmadan önce erişilebilenler arasında hangi sürümü
kullanacağınıza karar vermeniz gerekecektir. Linux tek bir kurum tarafında
geliştirilmediği için birçok farklı sürümü bulunmaktadır. Bunların
herbirinin kendine has özellikleri için ayrı belgeleri bulunmaktadır.

Linux'un farklı sürümleri çeşitli FTP servislerinde bulunmakla beraber
posta aracılığı ile de disket, kaset ve CD-ROM halinde elde edilebilir.
Linux Dağıtım-NASIL belgesinde Linux sisteminin hangi FTP adreslerinden,
ve posta ile nasıl elde edilebileceği hakkında gerekli bilgiler
bulunmaktadır.

Bu NASIL belgesinde bahsedilen Linux sürümü Patrick J. Volkerding
(volkerdi@mhd1.moorhead.msus.edu) tarafından düzenlenmiştir. Bu sürüm
(tabii bu NASIL belgesi hazırlanırken) en güncel olanlardan birisidir. Bu
sürüm X-Window, TeX ve diğer uygulama programlarını içermektedir.
Slackware dağıtımı disk setlerinden oluşmaktadır. Bu takımlardan herbiri
farklı bir program grubu içermektedir. Örneğin 'd' seti derleyici ve diğer
uygulama geliştirme araçlarını içermektedir. Bu ayrım ile ilgilendiğiniz
alandaki programları sisteminize (sonra da) kurabilirsiniz.

Diğer Linux sürümleri hakkında daha detaylı bilgi LDP (Linux Belgeleme
Projesi), Linux Installation and Getting Started dokümanlarında
bulunabilir. Ayrıca Dünya üstündeki çeşitli ülkelerde bu konu ile ilgili
FTP sitelerinde bulunabilir. Türkiye'de bu esas olarak
ftp://compclup.ceng.metu.edu.tr/pub/tr-ldp/NASIL
adresinde Dağıtım-NASIL dosyasından alınabilir.


3.2. Slackware Disk Alani Gereksinimleri



Ne yazık ki, Slackware hangi setinin tam olarak ne kadar disk gereksinimi
olduğunu içermiyor ancak kısaca şu örnek verilebilir: A disket setini
tamamen kurmak için en az 7MB disk boşluğuna ihtiyacınız olacaktır.
Ayrıca (tahmini) herbir disket setinin 2-2.5MB disk boşluğuna ihtiyacı
olacağını söyleyebiliriz.

Disket serilerini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

A Temel Sistem: Bu set 1.0.9 Linux çekirdeği (Kernel) üzerinde
yapılandırılmış olan bazı temel programları çalıştırmamızı sağlar.
Bu çekirdek yeni bir dosyalama sistemi kullanmaktadır (FSSTND).

Slackware'ın sadece bu bölümü 1.2MB'lık disketlere
sığabilecek şekilde hazırlanmıştır. Ancak Slackware'ın diğer bölümleri
böyle değildir. Yine de Linux'unuzu kurup çalıştırabilirsiniz.

AP Term, joe, jove, ghostscript, sc, bc, ispell ve yardım dosyalarını
içeren uygulama ve metin dosyası.

D Program geliştirme. GCC/G++/Objective C 2.5.8, make(GNU ve BSD),
byacc, GNU bison, flex, 4.5.26 C kütüphaneleri, gdb, sürüm 1.0.9'ın
çekirdek kaynak kodu, SVGAlib, ncurses, clisp, f2c, p2c, m4, perl ve
diğer birçok programı içermektedir.

E GNU Emacs 19.25

F Çokca Sorulan Sorular-FAQ ve diğer yardımcı belgeler.

I GNU yazılımı için yardım dosyaları. Emacs ve info ile okunabilecek
biçimde hazırlanan ve birçok program hakkında bilgi içeren dosyalar.

N Ağ Yönetimi. TCP/IP protokolleri (iletişim kuralları) ,UUCP, mailx,
dip, deliver, elm, pine, smail, cnews, nn, tin, trn ve diğer
haberleşme araçları içeren set.

OOP Nesneye Yönelik Programlama. GNU Smalltalk 1.1.1, Smalltalk'ın X
arabirimi (STIX)

Q Alpha çekirdek kaynak kodu (sürüm 1.1.1

TCL Tcl, Tk, TclX, blt, itcl.

X Sürüm 2.1.1'in libXpm, fvwm1.20 ve xclock eklenmiş XFree86 taban
sistemi.

Y Çeşitli oyunlar. BSD oyun koleksiyonu ve metin tabanlı terminaller
için Tetris

Bu disk setlerinden sadece 'a' Linux için zorunludur. Fakat en azından a,
ap ve d setlerini yüklemeniz önerilir. X-Window çalıştırmayı
düşünüyorsanız 'x' disketini de kurmalısınız

3.3 Slackware'ın Posta ile Temini



Slackware'ı Internet yanında posta yolu ile de elde etmek mümkündür.
Bu bölüm Internet üzerinden Slackware'ın elde edilişini anlatmaktadır.

Posta ile temin için gerekli adresler ftp://ftp.metu.edu.tr
FTP sitesinde /pub/linux/sunsite/docs/HOWTO dizininde bulunabilir.


3.4 Slackware'ın Internet Üzerinden Temini



Slackware'ın Linux sürümü Dünya üstünde birçok FTP sitesinde
tutulmaktadır. Linux ****-ÇSS listesi Linux'un FTP sitelerinin adreslerini
vermektedir. Türkiye'de ODTÜ FTP sitesinde bu dosyalar tutulmaktadır.

Türkiye FTP yansısı:
ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/linux/sun...tions/slackware
ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/linux/tsx/packages/slackware

Ayrıca ABD'deki yansıları :
ftp://sunsite.unc.edu/pub/Linux/distributions/slackware
ftp://tsx-11.mit.edu/pub/linux/packages/slackware
ftp://ftp.cdrom.com/pub/linux/slackware

Burda verilen ftp.cdrom.com adresi Slackware'ın resmi yansısıdır. Yine de
ODTÜ yansısı sürekli olarak güncellenmektedir (birkaç günlük aralıklarla).
Internet üzerindeki trafiği azaltılması, maliyet ve zaman kaybı gibi
konulardan dolayı Türkiye'deki yansıları kullanmanız önerilir.



3.4.1 Dosyalari indirme



Dosyaları aşağıda listenen ftp servislerinden indirmelisiniz. Dosyaları
çekerken ikili modda almayı unutmayın.

ftp://ftp.metu.edu.tr/pub/linux/sun...ckware/slakware

* Çeşitli BENIOKU dosyalarını ve SLACKWARE.SSS (Sıkça Sorulan
Sorular) gibi dosyalari herşeyden önce bir kez okuyunuz. Biliyorsanız
bile degişiklikleri oğrenmeniz gerekebilir. Bir şeyler yapmaya uğraşıp
yapamayıp yine dokumanı okumak zorunda kalabilirsiniz.

* Bootdisk: Bir açılış disketi dosyasına ihtiyacınız olacak. Bunu bir
diskete yazdırarak açılış disketini (bootdisk) oluşturacaksınız. Eğer
1.44 megabayt'lık (3.5'luk) disket sürücünüz varsa bootdsks.144 dizini
altındaki dosyalardan kullanmanız gerecektir. Eğer 1.2 magabayt'lık
sürücünüz varsa (5.25'lik) bootdsks.12 dizini altındakilerden seçmeniz
gerekecektir. Hangi açılış disketini kullanacağınızı README (varsa
BENIOKU) dosyasının klavuzluğunda seçmeniz gerekecektir.

Aşağıdakilerden dosyalardan birine ihtiyacınız olacak.(Bu dizinlerde
bulunan READ.ME dosyasında, bootdisk imajlarının en güncel hallerinin
listesi vardır.)

bare.gz Bu açılış dosyasında sadece IDE disk sürücüleri vardır.
(SCSI , CD-ROM ve network desteği bunda yoktur.) Bunu sadece IDE
diskiniz varsa ve CD ya da ağ üzerinden kurmayacaksanız
kullanın.

xt.gz Bu açılış disketinde sadece IDE ve XT sabit disk sürücüleri
vardır.

cd.gz IDE diskler ve SCSI olmayan CD'ler içindir. Bununla
SCSI olmayan CD üzerinden kurmak için kullanın.

cdscsi.gz IDE diskler, SCSI sabit diskler ve SCSI olmayan CD
sürücülerini içerir.

scsi.gz IDE diskler, SCSI sabit disk ve SCSI CD sürücülerini
içerir.

net.gz IDE sabit disk ve TCP/IP network desteği vardır. Bunu
sadece yükleme işini network üzerinden NFS ile yapacaksanız
kullanın.

scsinet.gz IDE ve SCSI sabit diskler, SCSI CD-ROM'lar ve ağ
desteği içerir. Bunu bare.gz yada diğerleri size göre değilse ilk
olarak denemelisiniz.

Makinanızın yapısına göre üsteki bootdisk imajlarından sadece
birine ihtayacınız olacak.

Makinazın üzerindeki donanıma göre bazı çakışmalar mümkün olduğundan en
başta donanım çakışmalarını bulup düzenlemek yerine sadece önemli
sürücülerin olduğu bare.gz yada scsi.gz dosyalarını, eğer başka sürücülere
mutlaka ihtiyacınız yoksa kullanmanızı tavsiye ederim .

* Rootdisk : Buda yine yükleme sırasında gerek olacak bir disket. Tıpkı
bootdisketinde olduğu gibi 1.44 MB lik yada 1.2 MB'lik sürücü tipine göre
rootdsks.144 ve rootdsks.12 dizinleri (directory'leri ) altında
bulacaksınız.

Aşağıdaki root disk görüntülerinden sadece birine ihtiyacınız olacak.

color144.gz : Renkli menülü bir kurulum diskidir. Pek çok
kullanıcı bunu kullanır.

umsds144.gz : Bununla diskinizi yeniden ayırmaya gerek
duymadan zaten bulunmakta olan MS-DOS dosya sisteminin üzerinde
olan bir dizinin üzerine UMSDOS dosya sistemini kurmanızı
saglayacaktır. Bunun ne olduğu yada nasıl yapılacağı bu
bölümde anlatılmayacak ama daha sonra değinilecek.

tty144.gz : 1.44 disket sürücüsü olan bilgisayarlar için bir
yükleme disketidir. Tavsiye edilen color144.gz'i kullanmanızdır
ama sorunla karşılaştığınız takdirde bunu kullanabilirsiniz.

umsds12.gz : Adından tahmin edilebildiği gibi 1.2'lik disket
sürücüler için UMSDOS dosya sistemini içeren kurulum disketidir.

tty12.gz : Yine adından anlaşıldığı 1.2 sürücüler için terminal
görünüşlü kurum disketidir. tty144.gz için önerilenler 1.2 için de
geçerlidir.

RAWRITE.EXE : Bu DOS programı bir dosyanın içerisindeki doğrudan
diskete yazar. Bunu yine bootdisk ve rootdisk görüntülerini
diskete kaydetmekte kullanacaksınız. Bu programın da install
dizini altında yada util dizini altında olması muhtemeldir.

rawrite.exe : Bu programı DOS üzerinden bootdisk ve rootdisk
oluşturmak için kullanmanız gerekecektir. Eğer yakınınızda disket
sürücüsü olan bir linux varsa dd komutunu kullanarak görüntü
dosyalarını diskete kaydedebilirsiniz. Nasıl yapılacağını
dokümanlara (man) bakarak ya da bilen birine sorarak
öğrenebilirisiniz.

slakware/a1, slakware/a2, slakware/a3 ve slakware/a4 dizinleri altındaki
dosyalar Slackware dağıtımında``a'' setinin dosyalarıdır ve kurulum için
gereklidir. Daha sonra bunları yükleme için disketlere kopyalayacaksınız.
(yada sabit diskinizden de kurabilirsiniz) Unutmamanız gereken bir şey var
ki o da ; dosyaları ait oldukları dizinlerde tutmalısınız.

Bu dosyaları ftp ile çekerken eksik almamaya dikkat edin. ``mget *.*''
şeklinde almak yerine ``mget * '' almak gerekir.

3.4.2 Kurulum Metodu



Slackware dağıtımı size çok çeşitli yükleme alternatifi sunar. En popüler
yükeleme sistemi sabit disk üzerinden yüklemedir. Yine popüler olan diğer
bir yükleme şekli ise disketlerle yüklemedir.

Ayrıca Slackware'i; TCP/IP networku altında NFS ile bindirerek (mount) de
yapabilirsiniz. Bunun nasıl yapılabileceği bu dokümanının kapsamı dışında
tutulmaktadır. Bu nedenle bir başka ``NASIL''dokümanında kapsamlı
anlatılmaktadır.

imdi ilk olarak nasıl boot ve root disketlerinin hazırlanacağı
anlatılacak. Ardında sabit diskten yada disketten yükleme için neleri
hazır etmeniz gerekeceğini anlatacağız.


3.4.2.1 Boot ve Root Disketlerini Hazırlama



Ne tür yükleme yaparaksanız yapın (Disketlerden, sabit diskten, NFS
üzerinden) ilk olarak indirdiğiniz rootdisk ve bootdisk görüntülerinden
rootdisk ve bootdisk oluşturmanız gerekecek. Bunun için RAWRITE.exe
dosyasını kullanacaksınız.

RAWRITE.EXE ile görüntü programlarını diskete yazmak için formatlı 2
diskete ihtiyacınız olacak. Disketler üzerinde hatalı sektörlerin olmaması
için yeni disketler kullanmanız iyi olur. Her şey hazır olunca;

C:>RAWRITE

komutunu verin. Size yazılacak dosyayı ve nereye yazılacagını soracaktır.
Burada yazılacak dosyanın ismini (örnek olarak BARE.GZ) ve sürücünüzün
ismini (örneğin A gireceksiniz. Bundan sonra seçtiğiniz dosya blok blok
diskete yazılacak. Bu işlemi bootdisk'i oluşturduktan sonra rootdisk
(örnek color.gz) için de tekrarlıyacaksınız. Bir de unutmanız gereken
bir konu var - rawrite işleminden sonra bu iki disket DOS tarafından
okunamayacaktır. DOS'ta böyle bir hatayla karşılaşırsaız şaşırıp panik
yapmayın.


3.4.2.2 Harddiskten Yükeleme İçin Yapılması Gerekenler



Eğer sabit üzerinden kurulumu düşünüyorsanız (ki diskete göre çok daha
hızlı ve güvenilir olacaktır) diskinizde bir MS-DOS bölümü olmalıdır.
(Yani makinanızda MSDOS işletim sistemi olmalı)

Not: Eğer slackware'i MSDOS bölümünden yüklemeyi düşünüyorsanız,
disk bölümünüzün DoubleSpace, Stacker yada bunlara benzer bir disk
sıkıştırma programı ile sıkıştırılmış olmaması gereklidir. Şu an için
Linux sıkıştırılmış MS-DOS bölümlerini okuyamıyor.

Dosyaları sabit diske kopyalamak için bir dizin yaratın.

C:>MKDIR SLACKWAR

Bu dizin altında A1, A2 gibi kuracağınız setler için altdizinler açmanız
gerekiyor. Bu altdizinlerin altına o dizinde bulunması gereken dosyaları
kopyalamalı, ya da ftp ile indirmelisiniz.

Şimdi dosyaları yükleme için hazırsınız. ``Dosyaları Yükleme'' bölümüne
atlayabilirsiniz.


3.4.2.3 Disketlerden Yükleme



Eğer Slackware'i sabit disk yerine disketlerden yüklemek istiyorsanız
indirdiğiniz her Slackware disketi için bir boş, formatlı, high-density
diskete ihityacınız olacak.

A seti (A1 den A4) hem 3.5'luk hem de 5.25'lik disketelere
konabilmesine rağmen diğer setleri 3.5'luk disketler üzerinde olmak
zorundadır. Eğer sadece 5.25 disket sürücünüz varsa ya birinden 3.5'luk
sürücü ödünç alın ya da bir önceki bölümde anlatılan sabit diskten
yüklemeyi uygulayın.

Diskeleri oluşturmak için yapmanız gereken sadece Slackware dizininden
disketlere kopyalama yapmak. Bunu dos'taki copy komutu ile

C:>COPY A1* A:

şeklinde yapabilirsiniz. Bu komutla A1 altında bulunan tüm dosyaları
diskete kopyalamış oldunuz. Bu işlemi yüklenmesi gereken ya da
yüklenmesini istediğiniz tüm setler için tekrarlamanız gerekecek.

Bu dosyalar üzerinde değişiklik ya da herhangi bir işlem yapmanız
gerekmiyor. Sadece yapmanız gereken onları DOS disketlerine kopyalamanız.
Slackware kurulumu sırasında bunlar sizin kullanacağınız şekle
otamatik olarak getirilecektir.

. Yazılımı Kurmak



Bu bölümde sisteminizi Slackware kurmak için nasıl hazırlayacağınız ve
nasıl kurulum yapacağınızı anlatacağız.


4.1. Yeniden Bölmeleme (Repartitioning)



Birçok sistemde, sabit sürücü MS-DOS, OS/2, vb. için önceden bölümlere
adanmıştır. Bu bölümleri Linux'a yer açmak için yeniden
boyutlandırmalısınız.

NOT: Eğer umsdos rootdisklerinden birisini kullanıyorsanız, Slackware'i
MS-DOS bölümünüzde bir dizine kurabilirsiz. (Bu MS-DOS bölümünden kurulum
yapmaktan farklıdır.) Bu durumda, MS-DOS bölümünde bir dizinin Linux
dosyasistemi gibi davranmasını sağlayan "UMSDOS dosyasistemi"'ni
kullanırsınız. Böylece, sürücünüzü yeniden bölmelemeniz gerekmez.

Bu metodu kullanmayı sadece, sürücünüzde dört bölme varsa ve yeniden
bölmeleme dert yaratıyorsa öneriyorum. Ya da Slackware'i, yeniden
bölmelemeden önce denemek istiyorsanız bu iyi bir yöntemdir. Ancak birçok
durumda burada anlatıldığı gibi yeniden bölümlemelisiniz. Eğer UMSDOS
kullanmayı planlıyorsanız, tek başınasınız - burada detayıyla
anlatılmayacaktır. Şu andan itibaren UMSDOS kullanmadığınızı ve yeniden
bölümlendirme yapacağınızı varsayıyoruz.

Bölme, sabit sürücünüzün bir işletim sisteminin kullanımı için ayrılmış
bölümüdür. Eğer sadece MS-DOS kuruluysa, sabit sürücünüzde büyük ihtimalle
tek bölme, tamamiyle MS-DOS, vardır. Bunula birlikte Linux kullanmak için
sürücünüzü yeniden bölümle meniz gerekecek, öyleki MS-DOS için bir , Linux
için bir (veya daha fazla) bölümünüz olsun.

Bölmeler üç çeşittir: birincil, genişletilmiş, ve mantıksal. Kısaca
açıklarsak, birincil bölmeler sürücünüzdeki dört ana bölmeden biridir.
Eğer bir sürücüde dörtten fazla bölmeye sahip olmak istiyorsanız birçok
mantıksal bölme içerebilen geni bölme yaratmanız gerekiyor. Verileri
doğrudan genişletilmiş bölme üzerinde saklayamazsınız---sadece mantıksal
bölmeler için kutu olarak kullanılırlar. Bilgi sadece birincil
ve mantıksal bölmeler üzerinde saklanabilir.

Başka bir şekilde açıklarsak, birçok kişi sadece birincil bölmeler
kullanır. Bununla birlikte eğer sürücü üzerinde dörtten fazla bölmeye
ihtiyacınız varsa geni bölme yaratırsınız. Logical bölmeler daha sonra
genişletilmiş bölmenin üzerinde yaratılır ve böylece her sürücü için
dörtten fazla bölmeniz olur.

Bu arada Linux'u sisteminizdeki ikinci bir sürcüye kolaylıkla
kurabilirsiniz. Sadece, Linux bölmeleri yaratırken aşağıda detaylı şekilde
anlatıldığı gibi uygun aygıt ismini belirtmeniz yeterlidir.

Sürücünüzü yeniden bölmelemeye dönersek: Bölmeleri yeniden
boyutlandırmayla ilgili sorun bölmelerdeki verileri silmeden bu işi
kolayca yapmanın bir yolu olmayışıdır. Bu sebeple sisteminizin tümden
yedeğini almanız gerekecek. Bir bölmeyi yeniden bo yutlandırmak için
basitce bölmeyi (veya bölmeleri) siler ver daha küçük boyutlarla yeniden
yaratırız.

NOT: MS-DOS için FIPS isimli, diskteki bilgilere zarar vermeyen bir disk
yeniden bölmeleyicisi mevcut. sunsite.unc.edu'da /pub/Linux/system/Install
dizininde bulabilirsiniz. FIPS, bir disk optimizer (Norton Speed Disk vb.)
ve biraz şansla MS-DOS bölmelerinizi üzeri ndeki verileri yoketmeden
boyutlandırabilmelisiniz. Yine de bunu denemeden önce sisteminizin tümden
yedeğini almanız önerilir.

Eğer FIPS kullanmıyorsanız, bölmeleri değiştirmenin klasik yolu FDISK
programıdır. Örneğin, MS-DOS'a adanmış 80 meg sabit sürücünüz olduğunu
varsayalım. bunu ikiye bölmek istiyorsunuz---40 meg MS-DOS, 40 meg Linux
için. Bunu yapmak için, MS-DOS altında FDISK'i çalıştırır, 80 meg MS-DOS
bölmesini siler ve onun yerine 40 meg MS-DOS bölmesi yaratırsınız. Daha
sonra yeni bölmeyi formatlayabilir, yedeklerden MS-DOS yazılımlarını
yeniden kurarsınız. Sürücü üzerinde 40 meg boş kaldı. Daha sonra Linux
bölümünü sürücünün kullanılmayan alanında yaratırsınız.

Kısaca MS-DOS bölmelerini FDISK ile yeniden boyutlandırmak için :

1. Sisteminizin tümden yedeğimi alın.

2. FORMAT /S A:

komutunu kullanarak MS-DOS açılış disketi yaratın.

3. FDISK.EXE, FORMAT.COM ve diğer işinize yarayacak dosyaları (Örneğin
sisteminizi yedekten eski haline getirecek yardımcı programlar) bu
diskete kopyalayın.

4. Sisteminizi bu disketten açın.

5. FDISK'i değiştirmek istediğiniz sürücüyü belirterek (mesela C: veya
D çalıştırın.

6. FDISK menü seçeneklerini kullanarak boyutlandırmak istediğiniz
bölmeleri silin. Bu etkilenen bölmeler üzerindeki tüm verileri yok
edecektir.

7. FDISK menü seçeneklerini kullanarak bu bölmeleri daha küçük
boyutlarla yeniden yaratın.

8. FDISK'den çıkın ve yeni bölmeleri FORMAT komutunu kullanrak yeniden
formatlatın.

9. Orjinal dosyaları yedekten geri yukleyin.

MS-DOS FDISK size "mantıksal DOS sürücüsü" yaratma seçeneği verecektir.
Logical DOS sürücüsü yalnızca sabit sürücünüz üzerinde bir mantıksal
bölmedir. Linux'ı mantıksal bölme üzerine kurabilirsiniz ama o mantıksal
bölmeyi MS-DOS FDISk ile yaratmak istemiyorsunuz. O zaman, eğer şu an
için bir mantıksal DOS sürücüsü kullanıyor, ve onun yerine Linux kurmak
istiyorsanız, mantıksal sürücüyü MS-DOS FDISK ile silmeli ve (daha sonra)
yerine Linux için mantıksal partition yaratmalısınız.

OS/2 ve diğer işletim sistemleri için kullnılan mekanizmada benzerdir.
Detaylar için o işletim sistemleriyle ilgili dökümanlara bakınız.

4.2. Linux için bölmeler yaratmak



Sürücünüzü yeniden bölmelendirdikten sonra Linux için bölmeler yaratmanız
gerekir. Bunun nasıl yapılacağını açıklamadan once, Linux altında bölmeler
ve dosyasistemleri hakkında konuşacağız.


4.2.1. Dosyasistemleri ve takas alanı (swap space)



Linux, Linux yazılımının kendisini tutacak olan kök dosyasistemi için, en
az bir bölme ister.

Dosyasistemini Linux için formatlanmış bir bölme olarak düşünebilirsiniz.
Dosya sistemleri dosyalrı tutmak için kullanılır. Her sistem en azından
kök dosyasistemine sahip olmalıdır. Ancak birçok kullanıcı birden fazla
dosyasistemi kullanmayı tercih eder - dizin ağacının her önemli bölümü
için bir tane. Örneğin, /usr dizini altındaki dosyaları tutmak için ayrı
bir dosyasistemi yaratmak isteyebilirsiniz. (UNIX sistemlerinde dizinleri
belirtmek için MS-DOS'da kullanılan ters bölü "\" yerine bölü "/"
kullanılır) Bu durumda hem root dosyasistemi hem de /usr dosyasisteminiz
olur.

Her dosyasistemi kendine ait bir bölme ister. Bundan dolayı, root ve /usr
dosyasistemlerinin ikisinide kullanıyorsanız, iki Linux bölmesi yaratmanız
gerekecek.

Ek olarak birçok kullanıcı sanal hafıza olarak kullanılan takas bölmesi
yaratır. EĞer makinanızda 4 megabyte hafıza ve 10 megabyte takas bölmesi
varsa Linux söz konusu olduğunda 14 megabyte sanal hafızanız vardır.

Takas alanı kullanırken, bir seferde daha fazla uygulama çalışmanızı
sağlayacak şekilde Linux kullanılmayan sayfaları hafızadan diske taşır.
Ancak, takas işlemi genelde yavaş olduğundan gerçek fiziksel hafızanın
yerini dolduramaz. Ama çok fazla hafıza isteyen uygulamalar (X Window
System gibi) eğer yeteri kadar fiziksel hafızanız yoksa takas alanına bel
bağlar.

Neredeyse tüm Linux kullanıcıları takas bölmesi kullanır. Eğer 4
megabyte veya daha az hafızanız varsa, takas alanı yazılımı kurmak için
gereklidir. Çok miktarda fiziksel hafızanız olmadığı sürece takas bölmesi
yaratmanızı şiddetle öneriyoruz.

Takas bölmenizin boyutu ne kadar sanal belleğe ihtiyacınız olduğuna
bağlıdır. Genelde toplam olarak 16 megabyte sanal belleğiniz olması
önerilir. Bundan dolayı, eğer 8 meg fiziksel hafızanız varsa 8 megabyte
takas bölmesi yaratmak isteyebilirsiniz. Ancak takas bölmeleri 128
megabytedan daha büyük olamaz. Eğer 128 megabytadan daha büyük takas alanı
gerekiyorsa birden fazla takas bölmesi yaratmalısınız. Toplam 16 tane
takas bölmeniz olabilir.


4.2.2. Kurulum disketinden açılış




4.2.2.1 Donanım parametrelerini belirtme



İlk adım Slackware bootdiskden açılış yapmaktır. Sistem açıldıktan sonra
şu mesajı göreceksiniz:

Welcome to the Slackware Linux 2.0.0 Bootkernel disk!

Burada Linux çekirdeğini yüklemeden önce, SCSI denetleyicinizin IRQ ,
hafıza adresi veya sürücü özellikleri gibi çeşitli donanım parametrelerini
belirtme hakkına sahipsiniz. Bu Linux'ın SCSI denetleyicinizi veya sabit
sürücü özelliklerini tanıyamaması gibi durumlarda gereklidir.

Gerçekte, birçok BIOS-suz SCSI denetleyici yükleme sırasında port adresini
ve IRQ'yu belirtmenizi ister. Benzer şekilde IBM PS/1, ThinkPad ve
ValuePoint makinaları sürücü özelliklerini CMOS'da saklamaz Bunu yükleme
esnasında belirtmelisiniz.

Çekirdeği özel parametre girmede yüklemeyi denemek isterseniz açılış
isteminde (boot prompt) sadece enter tuşuna basın.

Sistem boot ederken mesajları izleyin. Eğer bir SCSI denetleyiciniz varsa,
bulunan SCSI host listesini görmelisiniz. Eğer,

SCSI: 0 hosts

mesajını görürseniz SCSI denetleyiciniz bulunamamış demektir ve bu durumda
aşağıdaki işlemleri uygulamalısınız.

Diğer yandan, herşey yolunda giderse ve donanımınız tanınmış gözüküyorsa
"Rootdisk'i yükleme" bölümüme geçebilirsiniz.

Donanım bulmaya zorlamak için uygun parametreleri aşağıdaki sözdizimini
kullanarak açılış isteminde girmelisiniz:

ramdisk <parameters...>

Mevcut olan parametrelerden en yaygın olan birkaçı söyle:

* silindir, kafa, sektör sürücü özelliklerini belirtin. IBM PS/1,
ValuePoint ve ThinkPad gibi sistemler için gereklidir. Örneğin, eğer
sürücünüzde 683 silindir, 16 kafa ve her iz için 32 sektör varsa

ramdisk hd=3D683,16,32

* memddr,irq BIOS-suz Future Domain TMC-8xx SCSI denetleyici için adres
ve IRQ belirtin. Örneğin,

ramdisk tmc8xx=3D0xca000,5

16'lık sistemde verilen değerler için 0x öneki kullanılmalıdır. Bu sonraki
tüm seçenekler için geçerlidir.

* memaddr,irq BIOS-suz Seagate ST0-2 denetleyici için adres ve
IRQ belirtin.
* memaddr,irq BIOS-suz Trantor T128B denetleyici için adres ve
IRQ belirtin.
* port,irq,dma Genel NCR5380 denetleyici için port,IRQ ve DMA
belirtin.
* port,irq,scsi_id,1 BIOS-suz AIC-6260 denetleyici için port, IRQ ve
SCCI ID belirtin. Bu Adapted 1510, 152x ve SoundBlaster-SCSI
denetleyicilerini kapsar.

Bunların tümü için, "ramdisk" ve ardından kullanmak istediğiniz
parametreleri girmelisiniz.

Eğer bu yükleme seçenekleri hakkında sorularınız varsa lütfen herhangi
bir Linux FTP arşivinde (veya bu dokumanı aldığınız yerde) yer alan Linux
SCSI-Nasıl dosyasını okuyunuz. SCSI Nasıl'da Linux SCSI uyumluluğu çok
daha detaylı şekilde açıklanmıştır.

4.2.2.2. Rootdisk'i yükleme

Kernel'i boot ettikten sonra, Slackware root disk'ini girmeniz istenecek:

Please remove the boot kernel disk fropm your floppy drive,
insert a disk to be loaded into ramdisk, and press
[enter] to continue.

Bu noktada bootdiski sürücüden çıkarmalı ve rootdiski yerleştirmelisiniz.
Devam etmek için enter tuşuna basın.

Rootdisk hafizaya yuklenecek ve sisteme giriş istemcisiyle
karşılaşacaksınız. "root" olarak sisteme girin.

slackware login: root
#

4.2.3. fdisk kullanımı



Sabit diskinizde Linux bolümü yaratmak için "fdisk" programının Linux
sürümünü kullanaca[ız. Root olarak bağlandıktan sonra şu komutu
kullanın.

fdisk <sürücü>

Burada <sürücü>, Linux bölümünü yaratmak istediğiniz sürücünün adıdır.
Sabit sürücü adları şunlardır:

* /dev/hda Birinci IDE sürücüsü

* /dev/hdb İkinci IDE sürücüsü

* /dev/sda Birinci SCSI sürücüsü

* /dev/sdb İkinci SCSI sürücüs

Örneğin birinci SCSI sürücüsünde Linux bölümü yaratmak istiyorsanız şu
komutu kullanın.

fdisk /dev/sda

Eğer "fdisk" 'i herhangi bir seçenekle beraber kullanmışsaanız
"fdisk /dev/hda" yazmış sayılırsınız.

Linux bölümünü sisteminizdeki ikinci sürücüde yaratmak istiyorsanız
fdiski çalıştırırken seçenek olarak sadece, IDE sürücüler için /dev/hdb,
SCSI sürücüler için de /dev/sdb belirtin.

Linux bölümlerinizin hepsi aynı sürücü üzerinde olmak zorunda değildir.
Örneğin kök dosyasistemi (filesystem) bölümünü /dev/hda üzerinde, takas
(swap) bölümünü de /dev/hdb üzerinde yaratmak isteyebilirsiniz. Bunu
gerçekleştirmek için fdisk'i her bir sürücü için birer defa çalıştırmanız
yeterli olacaktır.

Fdisk'in kulanımı gayet kolaydır. "p" komutu sabit diskinizin şu andaki
bölümlenme tablosunu gösterir. "n" komutu yeni bir bölüm yaratır ve "d"
komutu da bir bölümü siler.

Linux'ta bölümler ait oldukları sürücünün adı taban olarak
adlandırılmıştır. Örneğin /dev/hda sürücüsündeki ilk bölüm /dev/hda1,
ikinci bölüm /dev/hda2 gibi. Eğer herhangi bir mantıksal bölümünüz varsa
onlar da /dev/hda5'ten başlayarak /dev/hda6, /dev/hda7 gibi artarak
adlandırılmıştır.

NOT: Linux dışındaki işletim sistemlerinin bölümlerini Linux'un fdisk
sürümünü kullanarak yaratmamalı veya silmemelisiniz. Yani MS-DOS sistemine
ait bölümlerı Linux'un fdisk sürümüyle yaratmamalı veya silmemelisiniz;
bunun yerine MS-DOS'un FDISK sürümünü kullanmalısınız. Eğer MS-DOS
bölümünü Linux'un fdisk sürümüyle yaratmaya çalışırsanız, küçük bir
ihtimalle de olsa MS-DOS bu bölümü tanımayabilir ya da sistem
açılmayabilir.

Fdisk'in kullanımına bir örnek verelim. 61693 blok kullanarak
yarattığımız tek bir MS-DOS bölümü var ve diskin geri kalanı Linux için
boş durmakta. (Linux altında bir blok 1024 bayttır. Dolayısıyla 61693 bayt
61 megabayt civarındadır). Biri takas bölümüne, diğeri ise kök
dosyasistemi'ne ait olmak üzere iki Linux bölümü yaratacağız.

İlk olarak şu andaki bölümlenme tablosunu görmek için "p" komutunu
kullanacağız. Görülebileceği üzere /dev/hda1'de (/dev/hda daki ilk bölüm)
61693 blokluk bir DOS bölümü.

----------------------------------------------------------------------
Command (m for help): p
Disk /dev/hda: 16 heads, 38 sectors, 683 cylinders
Units = cylinders of 608 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/hda1 * 1 1 203 61693 6 DOS 16-bit >=32M

Command (m for help):
----------------------------------------------------------------------

Bu adımdan sonra yeni bir bölüm yaratmak için "n" komutunu kullanacağız.
Linux kök bölümü 80 megabayt boyutunda olacak.

----------------------------------------------------------------------
Command (m for help): n
Command action
e extended
p primary partition (1-4)
p
----------------------------------------------------------------------

Burada bize genişletilmiş mi yoksa birincil bir bölüm mü yaratacağımız
soruldu. Bir çok durumda eğer ki dört bölümden fazla kullanmayacaksanız
birincil bölüm kullanmak isteyeceksiniz. Daha fazla bilgi için
yukarıdaki "tekrar bölümlendirme" konusuna bakınız.

----------------------------------------------------------------------
Partition number (1-4): 2
First cylinder (204-683): 204
Last cylinder or +size or +sizeM or +sizeK (204-683): +80M
----------------------------------------------------------------------

İlk silindir bir önceki bölümün bittiği yerden sonra başlamalıdır.
Bu durumda, /dev/hda1 203'üncü silindirde bitti. Dolayısıyla yeni
bölümümüz 204'üncü silindirden başlamalıdır.

Görülebileceği gibi eğer "+80M" yazım şekli kulanılırsa, bu 80 megabaytlık
bir bölümü simgeler. Benzer biçimde "+80K" da 80 kilobaytlık bir bir
bölümü ve "+80" de 80 baytlık bir bölümü simgeleyecektir.

----------------------------------------------------------------------
Warning: Linux cannot currently use 33090 sectors of this partition
----------------------------------------------------------------------

Eğer bu uyarıyı görürseniz, gözardı edebilirsiniz. Bu uyarının nedeni
eski Linux dosyasistemlerinin 64 megabaytla sınırlı olmasıdır. Ancak
yani dosyasistemlerinde bu yoktur. Dört terabayt genisliginde bölüm
yaratmak olanaklıdır.

Bundan sonra /dev/hda3'te 10 megabaytlık bir değiş-tokuş bölümü
yaratacağız.

----------------------------------------------------------------------
Command (m for help): n
Command action
e geni
p primary partition (1-4)
p

Partition number (1-4): 3
First cylinder (474-683): 474
Last cylinder or +size or +sizeM or +sizeK (474-683): +10M
----------------------------------------------------------------------

Bölümlenme tablosunu tekrar görüntüleyelim. Bu bilgileri, özellikle her
bölümün genişliğini bir yere kaydetmeyi unutmayın. Bu bilgilere daha
sonra ihtiyacınız olacak.

----------------------------------------------------------------------
Command (m for help): p
Disk /dev/hda: 16 heads, 38 sectors, 683 cylinders
Units = cylinders of 608 * 512 bytes

Device Boot Begin Start End Blocks Id System
/dev/hda1 * 1 1 203 61693 6 DOS 16-bit >=32M
/dev/hda2 204 204 473 82080 83 Linux native
/dev/hda3 474 474 507 10336 83 Linux native
----------------------------------------------------------------------

Dikkat ederseniz takas için ayırdığımız yerde "Linux native"
yazmakta. Bu bölümün tipini "Linux swap" yapacağız ve bu sayede kurma
programı da bu bölümü doğru tanımış olacak. Bunu gerçekleştirmek için
fdiskin "t" komutunu kullanacağız.

----------------------------------------------------------------------
Command (m for help): t
Partition number (1-4): 3
Hex code (type L to list codes): 82
----------------------------------------------------------------------

Eğer kod tiplerini listelemek için "L" komutunu kullanırsanız,
göreceksiniz ki 82 Linux takas bölümünün kodudur.

Değişiklikleri kaydedip fdiskten çıkmak için "w" komutunu kullanın.
Değişiklikleri KAYDETMEDEN fdiski terketmek için de "q" komutunu
kullanın.

Fdiskten çıktıktan sonra değişikliklerin etkin hale geçmesi için
sistem sizden, sistemi baştan yüklemenizi isteyebilir. Ancak genelde
fdiski kullandıktan sonra sistemi baştan yüklemeye hiç gerek yoktur
çünkü "Slackware" dağıtımındaki fdisk sürümü değişiklikleri sistem tekrar
yüklenmeden etkin hale geçirecek kadar akıllıdır.